Dicionário Yorubá. Continuidade.

ìdájó – julgamento, juízo (vd. onidajó, adàjo)
ida keji – duas espadas
ìdáku – desmaio
idalamú – agitação
ídaloro – tormentaidan – feitiço, bruxaria, mágica, talismã (vd. iwajè, ísajé)
ìdáná – fogão, forno
ida oba – espada do rei
ida orisa – espada do orisá
idarayà – brincadeira (vd. até, eré)
idarisi – tendência (vd. ité)
ídaró – impurezas
ìdàrúdàpò – confusão
ìdasí – economia (vd. isùnlo)
ìdàsílè – liberdade, invenção, criação (vd. ómnira, aiyelujara)
idáwò – consulente de adivinhação
ide – latão, prata, ato de ser limitado
ide, ide-pupa – pulseira, cobre, metal bronze (vd. burõnsi)
ideruba – fantasma, espírito (vd. iwin)
ìdetì – fracasso (vd. yíyege)
ídewó – tentação
ídi – águia
ìdì – parte de baixo, nádega (vd. abé, badi)
idíbàjé – corrupção, podridão
ìdíje – competiçãoìdíkò – parada de ônibus (vd. ìdí okò)
ìdìlé – família carnal, parentes (vd. aráilé, iran)
idimó – intriga
ìdin – larva
ídinú – boca fechada
ìdínú – teimosia (vd. ódí, àileti, só)
ìdí okò – rodoviária, ponto de ônibus (vd. ìdíkò)
ìdí okò òfurufú – aeroporto
ìdí okò ojú irin – estação de trem
ìdódò – umbigo
ìdoti – sujeira (vd. lerí, óbun)
ìdun – percevejo
idùnnu – alegria, felicidade, jogo
ìdúnta – três anos atrás)
ifá – deus dos oráculos e da adivinhação. senhor do destino. ifá bàbá ní awo “pai que tem o segredo”. ele também é chamado de “deus das nozes de palma” e tem o título de gbangba. há quem afirme ser sua representação a cabaça envolvida por uma trama de fios de búzios. sua cor é o branco. seu dia é a quinta-feira. conhecido também como òrúnmìlà, “somente-o-céu-sabe-quem-será-salvo”. saudação – “eèpààbàbá/”
ifáiyabale – visão mística
ifayabale – o desejo dos pais e mães se encontrarem na terra.
ìfé – amor
ife – copo, caneca
ìfé – desejar (vd. ìwu)
ifé-okàn – desejo
iferaní – amor próprio
ìfeseji – perdão
ìfésemulè – confirmação (vd. itenumó)
ifewó – furto, roubo (vd. jalè fewó, olé, jí)
ifijaló – desafio
ifijoná – queimadura
ìfínràn – agressão
ifofo – espuma
ifóhún – fala (vd. wiwi)
ifojú – confronto
ìfójú – cegueira
ifòn – espinho
ìfun – intestino
ìfún-ni – abastecimento
iga – perna
igalà – cervo (vd. galà)
igbá – cabaça (vd. kèrègbè)
igba – tempo
ìgbá – jiló
ìgbá aye – época, tempo (período) de vida
ìgbàdo – fubá
igba-ebo – alguidar
ìgbàèrun – verão (vd. érun, ógbele, ìgbà)
igbàgbó – fé
ìgbà ikórè – outono
igbajá – canoa
ìgbàjá, ìgbànú – cinto, faixa
ìgbájè – cabaça grande
igbàlà – salvação
ìgbálè – noite, cemitério, vassoura (vd. alé)
igbaní – passar, passado (vd. sehin, kojá)
igbá odù – expressão yorubá que designa a cabaça ou o artefato litúrgico que contém no seu interior os elementos simbólicos e as substâncias que tornam possível a existência individualizada.
ìgbà òjò – estação das chuvas
igbá-orí – expressão yorùbá que designa, no rito do borí, o recipiente em que vão sendo depositadas as substâncias constitutivas e reveladoras da identidade do sacrificante. literalmente significa “cabaça-da-cabeça”.
ìgbà òtútù – inverno
ìgbà òwòré – estação úmida
ìgbà oyé – estação quente, verão
ìgbà riru ewé – primavera
igbasilé – acesso (vd. iwole)
igbatí – quando (bi)igba tingbo – futuro (vd. igbóro)
igbe – grito
ìgbé – fezes
igbé – bosque, campo (vd. ogbà)
igbe-aité – tempo de vida
ìgbéìyawó – casamento
ìgbékèl – confiança, fé, certeza
igbekelé – noivado
ìgbékèle – confiança, fé
igbengberejú – sobrancelhas (vd. ìpejú)
igbeorin – desinteria (vd. inútite)
igbéra – estímulo
ìgbéraga – excesso, orgulho, arrogância (vd. ladofo, àgbere)
ìgbèsan – vingança, desforra (vd. owun, èsan)
ìgbèsè – débito
igbeti – montanha situada perto do níger onde reside elegba
ìgbì – ondas (vd. ibilú-omi, ìgbì omi, ìrú omi)
ìgbimotélè – planejamento, dica
ìgbín – cadência rítmica lenta executada pela orquestra cerimonial em louvor a
òòsàálá.
ìgbín – caracol. o termo designa também o molusco gastrópode terrestre, com concha univalve, corpo prolongado e tentáculos na cabeça. ele também é conhecido como “o boi de òòsàálá” e é sua oferenda predileta. na linguagem corrente dos candomblés é usual a forma “ibí”.
ìgbinnikún – inflamação
igbó – floresta, mata (vd. egàn)
igbódù òrìsà – local sagrado para iniciar uma pessoa nos mistérios dos orixás
igboiyà, igbojú – coragem, valentia
ìgbomikaná – aquecedor
igbonagboru, igboorun – olfato
igbonso – escova de roupa
ìgbònwó – cotovelo (vd. igunpá)
igbóro – futuro, rua, estrada (vd. igba tingbo)
ìgè – nome (vd. orúkò)
igé – mama, seio (vd. omú)
ígi – árvore, madeira (vd. káko)
igi-dudu – ébano (vd. etínrin)
igi-idana – lenha
igi ìfalà – régua
igi-ópè – palmeira
ìgo – garrafa
ìgò omi gbìgbóná – bule, chaleira
ìgò súgà – açucareiro
igùn – abutre, urubu (vd. gúnnugún, eiye àkàlà)
igunese – perna
ìgúnlè – desembarque
igun oke – ladeira (vd. gèregére ilé)
igunpá – cotovelo (vd. ìgbònwó)
igunto – cólica renal
ihàn – buraco (vd. isà, ihò, kòtò)
ihanra – coceira
ihanrun – roncar (vd. haanrun)
ihò – buraco (vd. kòtò, ihàm, isà)
iho ile – sepultura
ihò imú – narina (vd. aontin, imú)
ìjà – briga, conflito
ìjábà – acidente (desastre) (vd. àjálù)
ijadé, ijadélò – saída
ijadún – luxúria
ìjàgbòn – queixo
ijaje – patife
ijà-ògún – batalha
ìjàpá – cágado
ije – raça
ijeré – lucro (vd. èrè)
ijesá – nome de uma região da nigéria e de um toque para orixá oxum, oxála e ogun.
ìjéta – anteontem (vd. nijétà)
ijeun de ipin ou ojeun de ipin – ipin = compartilhar, porção + ijeun = ato de comer “ele que compartilha a comida”
ìjewó – confissão
ìjéwó isé ti eni nse – profissão
ijí – furacão, tufão
ijijó méjìlá – todos os 12 dias
ijìyà – sofrimento
ijo – igreja (vd. ilé olórum)
ijó – dança, dia (vd. jijó, ojó, ojumo)
ìjoba – governo, reino (vd. joba)
ìjóbá alafiá – reino da paz
ìjoba àpapò – governo federal
ijogbon – problema (vd. èjó)
ijogun – herança (vd. iliníni)
ijókijó – qualquer dia
ìjóko – banco de sentar, cadeira
ijómiran – num outro dia
ijósí – outro dia (dia seguinte)
ijowú – ciúme (vd. owú)
ìjoyè – chefe, ministro (vd. olusó)
ìjúbà – reverência, reza
ìka – dedo da mão (vd. alóvi)
iká – crueldade, odu que foi fecundada pela serpente encantada oká, para destruir isole. iká- meji = sabedoria
iká – modo de deitar-se das pessoas de orixá feminino, para saudação.
ikán – berinjela
ìkán – caneca, cupim
ìkándu – formiga preta (vd. kàríká)
ikannú – fúria
ikará – quintal (vd. ehinkunlé, ka)
ikarahun – concha (vd. eyo, karahun)
ìké – carinho
iké – marfim
ikemù – caneca (vd. ìkán)
ìkìlò – protesto
iko – palha da costa
ikó – anzol, tosse, embaixador (vd. oba, onse oba, onise)
ikodidé – pena de papagaio odide, odidere
ìkokò – panela, pote de barro
ìkokò-èbe. ìkokó obè – sopeira
ìkokò-ìgbé – penico, urinol
ìkokò omi – pote de água
ikola ou ileyka – circuncisão
ikolù – atacar
ikomòjadé – batizadoìkóòdíde – pena vermelha do papagaio-da-costa (psittacus eritacus, sp.). simboliza o nascimento do novo filho-de-santo e, de um modo geral, a fecundidade. (vd. odide, odidere)
ikoradu – cidade situada na extremidade norte da laguna de lagos
ìkore – colheita
ikori oyàn – bico do seio
ikorità – encruzilhada
ikosan – brilho (vd. titansan)
ikosilé – abandono
ìkú – morte
ikudu – tanque
ikuku – nuvens, nevoeiro, cerração (vd. awosanmá)
ikú ilé – cemitério (vd. bójí, ibójí, ilé òkú, isà-okú, ité òkú)
ikule – fartura e fertilidade
ikùn – barriga, estômago
ilá – quiabo
ilà – marcas faciais
ilagún – transpiração
ilá-isé – tarefa
ilajá – reconciliação
ilajú – cultura, civilização
ìlà orùn – leste
ìlara – inveja (vd. nilara)
ilárí – mensageiro do rei
ìlása – folha de quiabo
ilé – casa, lar, terra, casa-de-santo, chão, solo, terra (vd. bujoko, ibujoko, ojúlé)
ilé adìe – aviário (vd. ìso adìe)
ilé aiye – terra (planeta)
ilé bùrédì – padaria
iledi – alcova
ilé-eiyé – jaula
ilé èko – escola, colégio, universidade
ilé eran – açougue (vd. ísakusá, ìso eran)
ilé-esin – estábulo
ilé gómìnà – palácio do governo
ilé ìdáná – cozinha (vd. sisé)
ile ifowapamo, ilé owó – banco (dinheiro)
ilé ìgbé álawo – privada, vaso sanitário
ilé ikàwé – biblioteca
ilé ìkò ojà pamó sí – mercado
ilé ikú ènia – cemitério (vd. ilé okú)
ilé ìlera – hospital
ilé-isé – escritório, lugar de trabalho (vd. ibi isé)
ile ìwè – banheiro
ilé ìwé – escola
ilé ìworan – cinema
ilé ìwósàn – hospital
ìlèkè – colar, pulseira (vd. kele)
ileke-orun – colar, pulseira (com referência ao santo) (vd. íléke, kele)
ìlèkùn – porta
ilé-nlá – mansão
ilé-ojà – loja (vd. ìsò)
ilé-okó – garage
ilé òkú – cemitério (vd. bójí, ikú ilé)
ilé-olodi – castelo
ilé olórun – igreja (vd. ijo)
ilé onje – lanchonete, botequim, bar
ilé oògun – farmácia
ilé-òrìsà – expressão yorùbá que designa a dependência de uma casa-de-santo onde se encontram depositadas as diferentes insígnias e objetos que compõem a representação emblemática de cada um dos òrìsà. é também conhecida a forma “quarto-de-santo” ou “casa-do-santo”.
ilé owó – banco (dinheiro) (vd. ilé ifowapamo)
ilé òworan – cinema
ilera – saúde
ilé-utí – taberna
iliban – policial (vd. olópa)

Meus caros, este material foi retirado do site http://vidademacumbeiro.blogspot.com.br/2008/11/dicionrio-yoruba-portugues-5a-ed.html e será publicado em partes. Pode haver diferenças entre o exposto aqui e outros autores e pesquisadores.

Fale Conosco